Otorizasyon Nedir?
Günümüzde kredi kartı veya banka kartı ile yapılan her alışverişin arka planında, saniyeler içinde gerçekleşen karmaşık ve güvenli bir iletişim ağı yatar. POS cihazından "Onay" sesi gelene kadar geçen o kısa sürede, finansal teknoloji dünyasının en temel kavramlarından biri devreye girer: Otorizasyon. Peki, işletmeler ve kart sahipleri için hayati öneme sahip olan otorizasyon tam olarak nedir ve süreç nasıl işler?
Bu yazımızda, finansal güvenliğin temel taşı olan otorizasyon kavramını, ön otorizasyon süreçlerini ve farklı sektörlerdeki uygulamalarını detaylıca inceledik.
Otorizasyon Nedir?
En yalın tanımıyla otorizasyon; bir kredi kartı veya banka kartı işleminin gerçekleşebilmesi için bankadan veya ilgili finans kuruluşundan alınan "onay" sürecidir.
Bir müşteri POS cihazından (fiziki veya sanal) ödeme yapmak istediğinde, sistem kartın bağlı olduğu bankaya şu soruları sorar:
Bu kart geçerli mi? (Çalıntı veya kayıp mı?)
Kartın şifresi veya güvenlik bilgileri doğru mu?
Kartın limiti bu işlem tutarı için yeterli mi?
Eğer banka bu soruların tamamına olumlu yanıt verirse, işlem onaylanır ve otorizasyon kodu (provizyon kodu) üretilir. Bankacılık dilinde bu sürece sıklıkla "provizyon almak" da denir. Otorizasyon, hem satıcıyı (üye işyerini) ödeme riskine karşı korur hem de kart sahibinin güvenliğini sağlar.
Ön Otorizasyon Nedir?
Otorizasyon sürecinin özel bir türü olan ön otorizasyon, nihai satış gerçekleşmeden önce kart limitinin belirli bir kısmının geçici olarak bloke edilmesidir.
Normal satış işleminde para karttan çekilir ve hesaba geçer. Ancak ön otorizasyon işleminde para hesaptan çekilmez, sadece "rezerve" edilir. Bu işlem, hizmet tamamlandığında veya nihai tutar belli olduğunda gerçek satışa dönüştürülür (Post-Otorizasyon/Kapama) ya da iptal edilerek bloke kaldırılır.
Ön Otorizasyon Hangi Durumlar İçin Kullanılır?
Ön otorizasyon, genellikle hizmetin bedelinin başlangıçta tam olarak bilinmediği veya bir teminatın gerektiği sektörlerde yaygındır:
Otelcilik: Oda ücreti ve olası ekstra harcamalar (minibar vb.) için girişte bloke konulur.
Araç Kiralama: Araç teslim edilene kadar olası hasar veya trafik cezaları için teminat olarak kullanılır.
E-Ticaret: Siparişin stok durumu kesinleşene kadar ödemeyi bekletmek için kullanılabilir.
Otorizasyon ve Ön Otorizasyon Arasındaki Farklar
Kullanıcılar ve işletmeler için otorizasyon ve ön otorizasyon arasındaki temel fark, paranın hareketidir.
Otorizasyon (Satış): İşlem anında onaylanır ve tutar kart sahibinin limitinden düşerek, belirlenen vade sonunda üye işyerinin hesabına geçer. Kesinleşmiş bir ödeme emridir.
Ön Otorizasyon: Tutar kart sahibinin limitinden düşer ancak üye işyerinin hesabına hemen geçmez. Sadece bir "güvence" olarak bekletilir. İşlem kapatılmazsa (genellikle 7-30 gün içinde) bloke otomatik olarak kalkar.
Sigorta Otorizasyon Nedir?
Otorizasyon terimi sadece bankacılıkta değil, sigortacılık sektöründe de sıkça karşımıza çıkar. Sigorta otorizasyon nedirsorusunun cevabı, bankacılıktaki mantığa benzer ancak süreç farklıdır.
Sağlık sigortalarında buna genellikle "Provizyon" denir. Bir hasta hastaneye gittiğinde, yapılacak işlemin (muayene, ameliyat, tahlil vb.) sigorta poliçesi kapsamında olup olmadığının sigorta şirketi tarafından onaylanması sürecidir. Sigorta şirketi; poliçe limitlerini, kapsamı ve hastanın geçmişini kontrol ederek hastaneye "Bu işlemi karşılayacağız" onayı verir. Bu onay, sigorta otorizasyonudur.
Otorizasyon İşlem Tipleri Nelerdir?
POS ve Sanal POS sistemlerinde kullanılan temel otorizasyon işlem tipleri şunlardır:
Satış (Sale): Karttan tutarın doğrudan çekildiği ve işlemin tamamlandığı standart otorizasyon tipidir.
Ön Otorizasyon (Pre-Auth): Tutarın bloke edildiği, satışın henüz kesinleşmediği işlem tipidir.
Ön Otorizasyon Kapama (Post-Auth): Daha önce alınan ön otorizasyonun (blokenin),kesin satışa dönüştürülmesidir.
İade (Refund): Daha önce otorizasyonu alınmış ve gün sonu yapılmış bir işlemin karta geri ödenmesidir.
İptal (Void): Gün sonu yapılmadan önce, hatalı bir otorizasyonun geçersiz kılınmasıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Kullanıcıların ve işletme sahiplerinin otorizasyon süreçleriyle ilgili en çok merak ettiği soruları ve yanıtlarını aşağıda bulabilirsiniz.
1. Otorizasyon kodu nedir ve nerede yazar?
Otorizasyon kodu (veya provizyon kodu),bankanın işleme onay verdiğini gösteren, genellikle 6 haneli, benzersiz bir numaradır. Fiziki POS cihazlarından çıkan sliplerde genellikle "Auth Code" veya "Onay Kodu" satırında yer alır. E-ticaret işlemlerinde ise işlem detay ekranında görüntülenebilir.
2. Ön otorizasyon kredi kartı limitini düşürür mü?
Evet, düşürür. Ön otorizasyon işlemi yapıldığında, belirlenen tutar kart limitinden bloke edilir. Para henüz hesaptan çıkmasa bile, banka bu tutarı "kullanılmış" sayar ve kullanılabilir limitinizden düşer. Bloke kaldırıldığında veya işlem iptal edildiğinde limit tekrar açılır.
3. Ön otorizasyon blokesi ne zaman kalkar?
Bu süre bankadan bankaya ve sektöre göre değişiklik gösterir. Genellikle üye işyeri işlemi kapatmazsa veya iptal etmezse, bankalar 7 ile 25 gün arasında değişen sürelerde blokeyi otomatik olarak kaldırır. Ancak en sağlıklı yöntem, hizmet tamamlandığında işyerinin blokeyi manuel olarak kaldırması veya satışa çevirmesidir.
4. "Otorizasyon alınamadı" hatası ne anlama gelir?
Bu hata, bankanın işleme onay vermediğini gösterir. En yaygın sebepleri şunlardır:
Yetersiz bakiye veya limit.
Kartın internet alışverişine veya yurt dışı kullanımına kapalı olması.
Yanlış şifre veya CVC kodu girilmesi.
Bankanın şüpheli işlem (fraud) korumasına takılması.
Bankalar arası iletişimde yaşanan anlık sistemsel kesintiler.
5. Sigorta provizyonu (otorizasyonu) neden reddedilir?
Sigorta otorizasyonunun reddedilme sebepleri genellikle şunlardır: Poliçenin ilgili tedaviyi kapsamaması, poliçe limitinin dolmuş olması, prim ödemelerinin yapılmamış olması veya hastalığın poliçe başlangıç tarihinden önce var olan bir rahatsızlık olması.
Sonuç: İster e-ticaret sitenizde ister fiziki mağazanızda olsun; tahsilat süreçlerinin kesintisiz işlemesi için güçlü bir otorizasyon altyapısına sahip olmak şarttır. Müşteri memnuniyeti ve nakit akışı güvenliği, doğru kurgulanmış bir ödeme sisteminden geçer.
